Σκινές, 1 Αυγούστου 1941
Το Ολοκαύτωμα του Σκινέ
Την 1η Αυγούστου 1941 -ημέρα Ολοκαυτώματος του Σκινέ-, οι Γερμανικές Δυνάμεις έκαψαν το σύνολο των κατοικιών του χωριού και εκτέλεσαν 44 κατοίκους του ενώ άλλους τους εξόρισαν ερημώνοντας έτσι ένα απ’ τα πιο πλούσια χωριά της περιοχής.
Όπλα δεν υπήρχαν αρκετά. Τεχνηέντως τα ’χε μαζέψει ο Μεταξάς δήθεν για τις ανάγκες του Αλβανικού Μετώπου. Έτσι την 1η ημέρα οι άντρες του Σκινέ στράφηκαν στις αποθήκες της φρουράς του στρατοπέδου των Ιταλών στο Χλιαρό, απαιτώντας από τον Λοχαγό Παπαδογιάννη να τους παραδώσει όπλα.[…] Φτάνοντας στο πεδίο της μάχης στον Κάμπο του Κερίτη έως Αγυιά εξοπλίστηκαν και με άλλα όπλα είτε απ’ αυτούς που φόνευσαν είτε από τα κιβώτια οπλισμού που έριχναν τα αεροπλάνα με τα χαρακτηριστικά κόκκινα αλεξίπτωτα.
[…]Την 6η ημέρα της μάχης το απόγευμα κατέρρευσε το μέτωπο. Παρά τις σφοδρές συγκρούσεις οι αμυνόμενοι παρέμεναν απτόητοι μέχρι που κατέφθασε η Αεροπορία. […] Η συμβολή των πολιτών στη συγκεκριμένη περιοχή δεν αναγνωρίστηκε στο βαθμό που έπρεπε: καθυστέρησε την πορεία των Γερμανών σύμφωνα με τα σχέδιά τους να προχωρήσουν άμεσα κατά μήκος των υψωμάτων προς ανατολάς νότια του κάμπου των Χανίων προς Βρύσες Αποκορώνου αποκόπτοντας έτσι τη διαφυγή των Άγγλων προς Σφακιά.
Ολοκληρώθηκε στις 30 Μαΐου η κατάληψη της Κρήτης. Ο Γερμανός Διοικητής των Αλεξιπτωτιστών, Στούντεντ, καταφθάνοντας άμεσα ήθελε να έχει ενημέρωση για τους λόγους της αποτυχίας της άμεσης κατάληψης του νησιού όπως είχε υποσχεθεί στον Γκαίρινγκ (24 ώρες θα διαρκούσε η κατάληψη του νησιού, έτσι είχε υποσχεθεί). Η διαπίστωσή του για τις τεράστιες απώλειες σε έμψυχο υλικό με πολλούς άταφους ακόμα νεκρούς, διάσπαρτους στο πεδίο της μάχης, ο μεγάλος αριθμός τραυματιών και οι τεράστιες απώλειες υλικού, τον άφησαν άναυδο[…] Αμέσως μετά την ενημέρωσή του, εκδίδει διαταγή ο Γκαίρινγκ για εκτέλεση του άρρενος πληθυσμού της Κρήτης από 17 έως 80 ετών.
Ο Στούντεντ πέφτει σε δυσμένεια και η 7η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών δεν ανασυγκροτήθηκε ξανά. Όλες οι εκτελέσεις που έγιναν μεταξύ 2-5 Ιουνίου έγιναν από κατώτερους Αξιωματικούς των Αλεξιπτωτιστών υπακούοντας στη διαταγή του Γκαίρινγκ, εκτελώντας χωρίς διαδικασίες και αδιακρίτως πολίτες θέλοντας να εκδικηθούν για το θάνατο των συναδέλφων τους.
Έστειλε στον Ταγματάρχη της Γκεστάπο, Σπεράντι, και εγκαταστάθηκε στον Αλικιανό να συντάξει τη σχετική έκθεση. Παρίστανε τον γιατρό, συστηνόταν ως Δρ. Müller και άοπλος περιφερόταν στα χωριά του Κάμπου έχοντας μαζί του φάρμακα και προσφέροντας υποτυπώδη ιατρική βοήθεια. Με τον τρόπο του και μιλώντας άπταιστα ελληνικά, συζητούσε με τους ανθρώπους ιδιαίτερα με τις μαυροφορεμένες γυναίκες γνωρίζοντας ότι πενθούσαν κάποιον δικό τους και ήταν πιο ευάλωτες στις συζητήσεις. Ιδιαίτερη επιμονή είχε να μάθει ποιος πυροβόλησε το νεαρό Ταγματάρχη των Αλπινιστών του Προπομπού Λόχου όταν εισήλθαν στον Αλικιανό ερχόμενοι από Κουφό. Ο νεαρός Ταγματάρχης ήταν αδερφός του Φρούραρχου του Βερολίνου και είχε δοθεί σαφέστατη εντολή για να βρεθεί ο υπαίτιος.
Ο Δρ. Müller επισκεπτόταν συχνά τον Πρόεδρο του χωριού, Ν. Ζαχαράκη, ο οποίος τον καθησύχαζε ότι οι Σκινιανοί ήταν φιλήσυχοι πολίτες. Ομως αυτός γνώριζε και είχε ήδη πληροφορηθεί ότι πολέμησαν οι Σκινιανοί και γνώριζε και ονόματα. […]
Μετά τις 18 Ιουλίου, ημέρα που δέχτηκε ο Αντρέ την Επιτροπή των Χανίων που ζητούσαν ειρήνευση στο νησί και να σταματήσουν οι εκτελέσεις, ο Αντρέ τους έδιωξε λέγοντάς τους ότι οι νεκροί ζητούσαν εκδίκηση. Τότε ο Δήμαρχος Χανίων, Σκουλάς, ειδοποίησε μέσω του Μανώλη Καντζουρού από τον Αλικιανό, το Γαλάνη στο Βατόλακκο, και τον Ελευθέριο Βολάνη στο Σκινέ ότι οι εκτιμήσεις του είναι ότι θα συνεχιστούν οι εκτελέσεις και να λάβουν τα μέτρα τους. Αν και ενημερώθηκαν, οι κάτοικοι από το Βολάνη ένα βράδυ στο καφενείο του χωριού για τις προθέσεις των Γερμανών, κάποιοι δεν το πίστεψαν και αμφισβήτησαν την πληροφορία.
Ο Δρ. Müller εν τω μεταξύ σχεδίαζε να κυκλώσει το Σκινέ. Στις 22-23 Ιουλίου σχεδιάζει κατάληψη του χωριού τα μεσάνυχτα και κύκλωση του χωριού με στρατιώτες με ποδήλατα. Το εγχείρημα αποτυγχάνει πλήρως γιατί ξεσηκώθηκαν οι σκύλοι του χωριού και πρόδωσαν την έφοδο των ποδηλατών. Την επόμενη μέρα κατέφθασε ο Müller στου Προέδρου το σπίτι και ζήτησε άμεσα οι κάτοικοι του χωριού να φέρουν τους σκύλους τους γιατί είναι φορείς επικίνδυνης ασθένειας για τους ανθρώπους. Βέβαια, όσοι είχαν καλούς σκύλους τούς έδεσαν μακριά από τα σπίτια τους. Καμιά εικοσαριά σκύλους πρέπει να παράδωσαν στην Θέση «Τσακίστρα», όπου και τους εκτέλεσαν οι Γερμανοί και έβαλαν και τους έθαψαν σε ένα πρόχειρο όρυγμα που υπήρχε εκεί.
Εν τω μεταξύ, ο Müller είχε συντάξει την έκθεσή του προς τη Διοίκηση, στην οποία καθιστούσε ενόχους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του Κάμπου του Κερίτη έως Αγυιά, όπου ήταν και το επίκεντρο της πτώσης των Αλεξιπτωτιστών του 3ου Συντάγματος. Έτσι στις 31 Ιουλίου με 1 Αυγούστου κατέφθασαν στη διασταύρωση του Κερίτη ισχυρές δυνάμεις από όπου πεζοί πλέον όδευσαν προς Βατόλακκο, Κουφό, Υψώματα Αλικιανού, Σκινέ, Φουρνέ. Κύκλωσαν τα χωριά και νωρίς το πρωί άρχισαν τις συλλήψεις και εκτελέσεις όποιων προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Οδήγησαν τους συλληφθέντες στον Αλικιανό, στη θέση που βρίσκεται το Γυμνάσιο σήμερα. Κάποιοι πήγαν μόνοι τους υπακούοντας στις εντολές των Γερμανών και πιστεύοντας τα λόγια τους ότι μόνο κάποιες ερωτήσεις θα τους κάνουν – τόσο καλά είχε λειτουργήσει η προπαγάνδα του Müller. Έστησαν κάτω από τις ελιές στρατοδικείο όπου και μετά από συνοπτικές διαδικασίες οδηγήθηκαν πεζοί για εκτέλεση στον Κερίτη. 108 εκτελέστηκαν εκείνη την ημέρα συν 10 άτομα που έφεραν πιθανών από τις φυλακές της Αγυιάς.
Βέβαια ο Σκινές έμελλε να ‘χει ιδιαίτερα βάρβαρη μεταχείριση. Ανταλλάχτηκαν πυροβολισμοί ενόπλων στη θέση Λαγγός με τους Γερμανούς που προχώρησαν πρωί πρωί μέχρι τα Ξεροκάμπια. Τότε σκοτώθηκε ο Εμμανουήλ Καντζουράκης και ο Γεώργιος Δημητράκης ενώ οι Γερμανοί είχαν τραυματίες μόνο. Οι δυο νεκροί είχαν συμμετάσχει στη Μάχη της Κρήτης και ήταν οπλισμένοι με γερμανικά όπλα. Αυτά τα όπλα τα πήραν μαζί τους στο στρατοδικείο και όταν ήρθε η σειρά του Προέδρου Ν. Ζαχαράκη του είπε ο στρατοδίκης, «Εσύ είσαι που έλεγες ότι οι Σκινιανοί είναι φιλήσυχοι άνθρωποι. Γι’ αυτό καταδικάζεσαι και εσύ σε θάνατο». […]
Στο Σκινέ δεν αρκέστηκαν μόνο στις συλλήψεις και εκτελέσεις την 1η Αυγούστου. Κατά ομάδες διασκορπίστηκαν σ’ όλο το χωριό κουβαλώντας μαζί τους δοχεία με βενζίνη. Στις 10 π.μ. περίπου δόθηκε διαταγή από τους εποπτεύοντες Αξιωματικούς να καούν τα σπίτια. Σκηνές απίστευτης βαρβαρότητας εκτυλίχθησαν στο χωριό. Οι γυναίκες να προσπαθούν να περισώσουν λίγα πράγματα και οι Γερμανοί να τις εμποδίζουν. Η απίστευτη βαρβαρότητα καταγράφηκε σε δυο γεγονότα στη Μεσοκεφάλα. Έκαψαν στο κρεβάτι του ζωντανό τον κατάκοιτο ανάπηρο πολέμου Ιωάννη Δερμιντζάκη και το ίδιο προσπάθησαν να κάνουν στη Θεοδώρα Κατσιγαράκη που ήταν 7 μηνών έγκυος.
Στην είσοδο του κατεστραμμένου χωριού τοποθέτησαν πινακίδα με την αναφορά: «Γερμανική ιδιοκτησία».
Το δράμα του Σκινέ δεν τελειώνει εδώ. Και την 9η Αυγούστου μετά το επεισόδιο στο Λαγγό και τον τραυματισμό του Γερμανού αγγελιοφόρου, ξανάστειλε ο Αντρέ τους ανθρώπους του. Αυτή τη φορά μάζεψαν τα γυναικόπαιδα στην πλατεία του χωριού, ξεφόρτωσαν σκαλίδες και φτυάρια με σκοπό να προβούν σε ομαδικές εκτελέσεις. […] Αναβλήθηκε τελικά η εκτέλεση αφού έφθασε αυτοκίνητο από Χανιά με ανώτερους Αξιωματικούς δίνοντας αλλιώτικες οδηγίες. Έτσι, σε λίγο κατέφθασαν 19 μεγάλα φορτηγά αυτοκίνητα, φόρτωσαν τα γυναικόπαιδα και ξεκίνησε η φάλαγγα για τα Χανιά στις φυλακές του Φιρκά, απ’ όπου μετά οδηγήθηκαν σε τόπους εξορίας: Γεωργιούπολη, Κουρνά και Μαργαρίτες Ρεθύμνου. Ο λογαριασμός για τον Αντρέ δεν είχε κλείσει ακόμα. Στις 10 Αυγούστου έστειλε Λόχο Μηχανικών και ανατίναξε τα ήδη καμμένα σπίτια κατά μήκος του κεντρικού δρόμου. Κήρυξε την περιοχή του Σκινέ στρατιωτική ζώνη με απαγόρευση εισόδου άνευ στρατιωτικής αδείας.
Ο Σκινές αναγνωρίστηκε ως Μαρτυρικό Χωριό με το υπ’ αριθμ. 40/4 Φεβρουαρίου 2004, Προεδρικό Διάταγμα.